*Prvi sekretar Ambasade Ruske Federacije Juri Butkov, pomoćnik izaslanika odbrane Ruske Federacije Evgenij Polajkov, zamenik gradonačelnika Sombora Milan Stakić, gradonačelnik Antonio Ratković, vojni ataše Ruske Federacije Genadij Možajev © AcanskiS
- Na platou Spomen muzeja Batinske bitke kod Bezdana, danas je svečano odana počast svim borcima koji su odneli pobedu u jednoj od najvećih i najznačajnijih vojnih operacija u Drugom svetskom ratu na prostoru bivše Jugoslavije.
Polaganjem venaca na spomen obeležje povodom 80. godišnjice od početka bitke, počast su odale delegacija Grada Sombora koju su činili gradonačelnik Antonio Ratković, predsednik Skupštine grada Vladislav Živanović i zamenik gradonačelnika Milan Stakić, delegacija Ambasade Ruske Federacije koju su činili vojni ataše general major Genadij Možajev, prvi sekretar u Ambasadi RF Jurij Sergejevič Butkov, zamenik izaslanika odbrane u Ambasadi RF pukovnik Evgenij Poljakov i savetnica Natalija Klišćenkova, delegacija regije Hasavjurt iz Republike Dagestan u sastavu Ruske Federacije koju su činili zamenik gradonačelnika Hajbula Umarov, rukovodilac Sveruske organizacije „Boevo bratstvo“ ogranka Republike Dagestan Musašejh Salmanov i šef službe informisanja regije Hasavjurt Nažijula Abdulaev, delegacija SUBNOR-a Sombor koju čine predsednik SUBNOR-a Republike Srbije general Vidosav Kovačević, potpredsednik SUBNOR-a RS i predsednik Pokrajinskog SUBNOR-a Jovo Baroščević i predsednik GO SUBNOR-a Sombor Petar Grabež, delegacija Prvog centra za obuku Vojske Srbije koju su činili komandant Prvog centra pukovnik Lazar Ostojić, načelnik Centra Ministarstva odbrane RS Sombor potpukovnik Slavko Đipalo i poručnik Ljubomir Cvetković. Vence su položile i brojne delegacije građana, udruženja boraca i ratnih veterana, ratnih vojnih invalida, kao i delegacije SUBNOR-a iz Republike Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Srbije.
Ova bitka, koja je trajala od 11. do 29. novembra 1944. godine, bila je ključni trenutak u borbi za oslobođenje našeg regiona i simbol otpora i zajedničke žrtve jugoslovenskih i sovjetskih boraca.
Batinska bitka bila je jedna od prvih pobedonosnih frontovskih bitaka koju su u završnici Drugog svetskog rata vodile jedinice NOVJ i Crvene armije sa jedne strane i jedinica Vermahta. Na strani fašista borili su se delovi nemačke 31.dobrovoljačke Bačke SS-divizije, divizija „Brandenburg„, 44. pešadijska divizija, četiri mađarska puka i tri bataljona, jedan ustaško–domobranski puk, nekoliko policijskih bataljona, 25. artiljerijska baterija i 30 tenkova, pojačane pripadnicima novoformirane Lombard SS divizije, dok su se nešto jače rezerve nalazile južno od Osijeka i okolini Pečuja.
*Maršal Sovjetskog Saveza Fjodor Tolbuhin, Markica iz lične kolekcije (SSSR) © AcanskiS
Na mestu bitke, na čuvenoj koti 169, uzvišenju iznad Dunava nalazi se memorijalni kompleks, koji je kada je bio izgrađen za vreme Jugoslavije, zajedno sa kompleksom izgrađenim na levoj obali predstavljao jedinstvenu spomeničku celinu. Danas se jedan deo nalazi u Srbiji, a drugi u Hrvatskoj pa se i obeležavanja godišnjica vrše odvojeno.
Po količini snaga učesnika, intenzitetu borbi i strateškom značaju ovo je jedna od najvećih ako ne I najveća bitka u toku čitavog Drugog svetskog rata na području Jugoslavije
Krajem oktobra 1944. oslobođeni su Beograd, Banat i Bačka, a u Sremu je formiran Sremski front, glavnina nemačke Grupe armija E daleko je zaostala, a njena prethodnica se probijala kroz Sandžak. Tako su se pred jedinicama Crvene armije otvorile široke ofanzivne perspektive. Sovjetska Vrhovna komanda odlučila je da iskoristi relativnu slabost nemačkih snaga pred svojim levim krilom,i da forsira Dunav i tako prodre u jugozapadnu Mađarsku.
U batinskoj operaciji, od snaga NOVJ su učestvovale „7. vojvođanska udarna brigada“ („8. vojvođanska udarna brigada“ („12. vojvođanska udarna brigada“ 14. vojvođanska (slovačka) brigada“ te „Artiljerijska brigade formirana 12.novembra 1944. Od sovjetskih snaga tu su se nalazile „75. streljački korpus „68. streljački korpus“ 4. gardijski mehanizovani korpus“, dok je podršku iz vazduha pružala 17. vazduhoplovna armija“
- Plan same bitke razradio je Maršal Tolbuhin.
Tok borbe
Planom je bilo predviđeno da 73. i 233. divizija Crvene Armije i 51. divizija NOVJ, bez 8. brigade forsiraju Dunav u rejonu sela Batine, zauzmu ga, zatim da prošire mostobran ka selima Dražu i Zmajevcu, a da 236. divizija Crvene Armije, sa 8. brigadom 51. divizije forsira Dunav prema Zlatnoj Gredi, zauzme je i proširi mostobran u pravcu sela Zmajevca i Kneževih Vinograda.
Batinska operacija trajala je od 11. do 29. XI. 1944. kad su zauzeti mostobrani kod Batine i Apatina na koje su se prebacile jače snage Crvene Armije i NOVJ.
U toku odlučujućih borbi nemačka vojska je u više protivnapada pokušala zaustavi napredovanje Crvene Armije i NOVJ i vrati ih na početne položaje iza Dunava. Posebno je bilo kritično 12. i 15. novembra kad su usledili najžešći i najusješniji protivnapadi. Najkrvavije borbe vođene su na železničkoj stanici Batina i koti 169 koja se izdiže iznad Dunava, poznatom kao „Krvavo brdo“.
*Markica sa motivima Crvene Armije i otadžbinskog rata (SSSR) lična kolekcija© AcanskiS
Crvena armija i NOVJ 16. novembra napadaju naciste iz svih raspoloživih oružja, i na kraju potiskuju 35. SS diviziju sve do Draža i Zmajevaca. Uporedo sa razvojem borbe u pravcu Zmajevca i Draža, 18. novembra jedinice Crvene armije i NOVJ-a prelaze Dunav severno od Apatina.Tada 236. divizija Crvene armije i bataljon 8. brigade 51. divizije NOVJ kreću ka Monjorošu i zamku Tikveš kod Bilja.
Do 22. novembra ostale trupe 236. sovjetske divizije i 8. brigade bivaju prebačene preko Dunava. Sledećeg dana, u opštem jurišu, 73. gardijska divizija zauzela je Zmajevac zajedno sa 51. divizijom, dok su 8. brigada i 233. divizija zauzele Draž.
- Zahvaljujući izvanrednoj hrabrosti i upornosti boraca i starešina Crvene Armije i NOVJ, protivnapadi su odbijeni, nemačke snage u međurečju Dunava i Drave uništene, a Baranja oslobođena.
Jedinice Crvene armije su osigurale prelazak na drugu stranu Dunava, linija do Nađkanjiže i Sekešfehervara je bila obezbeđena, put prema Budimpešti i Beču je otvoren, kao i dalje sve do Berlina i konačne, velike pobede 9. maja.
*Reverers opticajne ruske novčanice od 100 rubalja na kojoj se nalazi: Rževski spomenik sovjetskom vojniku u Rževskom okrugu Tverske oblasti; ptice u letu; pogled na selo iz vazduha; karta Rusije, lična kolekcija © AcanskiS
***Za oko 18 dana, koliko je Batinska bitka trajala, u nebeski stroj besmrtnog puka upisano je ukupno 2.175 imena, 788 jugoslovenskih i 1.387 sovjetskih boraca.
Ovom prilikom Antonio Ratković gradonačelnik grada Sombora izjavio je sledeće:
„Povod našeg današnjeg okupljanja na mestu gde Dunav ulazi kroz kapiju naše zemlje je sećanje na jednu od najznačajnijih bitaka Drugog svetskog rata – 80. godišnjicu slavne Batinske bitke. Danas, 80 godina posle, mi se s tugom sećamo svakog života ostavljenog na braniku ove naše otadžbinske kapije, ali istovremeno, mi slavimo pobedu velike istine, istine o slobodi koja nije data, već pedalj po pedalj osvajana, ostavljajući za sobom nedosanjane snove i nepročitane knjige. To je istina o bojištima, o logorima i zločinima nad narodom koji je umeo da voli svoj narod, svoju zemlju i svoju slobodu i brani ih kao najsvetije nasleđe, svojim životom. To je istina o borbi i žrtvama naših dedova koji su znali da jedino u slobodi jedan grad i jedna država mogu da se grade, razvijaju i napreduju. Mi danas na ovom mestu istine želimo da poručimo da nastavljamo da živimo nedosanjane snove o slobodi koji su tada prekinuti i da smo nastavili da čitamo one nepročitane knjige iz kojih smo izvukli pouke. Ne zaboravljamo ni jedan prerano zaustavljen život, ni jednu prerano pokošenu mladost na ovoj hirovitoj dunavskoj obali. U ime svih sabranih danas na ovom mestu i u svoje lično ime, želim da se zahvalim borcima Narodnooslobodilačke vojske i Crvene armije i želim da poručim da njihova borba za istinu i slobodu nije bila uzaludna, jer mi živimo i stvaramo sa uspomenom na svetlost njihove luči“, rekao je gradonačelnik Ratković u svom obraćanju.
Prisutnima su se obratili i general – major Genadij Možajev, vojni ataše u Ambasadi Ruske federacije u Srbiji i general Vidosav Kovačević, predsednik SUBNOR-a Republike Srbije.
„U ime Ambasade Ruske Federacije u Srbiji i Izaslanstva odbrane Rusije u Beogradu srdačno vam čestitam 80. godišnjicu Batinske bitke. Za mene je izuzetna čast da sam ovde uz vas na ovaj svečani dan i što imam priliku da se obratim i pozdravim vas u ime državnog vrha Rusije koji se zalaže za prijateljstvo i razvoj bratskih odnosa između dva naša pravoslavna naroda. Zahvaljujem vama dragi prijatelji na doprinosu i želji da čuvate uspomenu na ovaj junački podvig boraca Crvene armije i Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije, koji su dali svoje živote u borbi protiv fašizma za slobodu i nezavisnost Srbije i čitave Evrope“, rekao je general – major Možajev.
„Želim sve da vas pozdravim u ime SUBNOR-a Srbije i da svima nama čestitam ovaj veliki jubilej 80 godina od velike Batinske bitke, ali i 80 godina oslobođenja najvećeg dela Srbije u Drugom svetskom ratu i 80 godina oslobođenja Beograda – praznici za divljenje i svako poštovanje. Te davne 1941. godine srpski narod je rekao istorijsko NE nacizmu i fašizmu“, istakao je general Kovačević, nakon čega je dodelio Povelju SUBNOR-a Srbije gradonačelniku Ratkoviću, te medalju borca predstavnicima Ambasade Ruske Federacije i predsedniku GO SUBNOR-a Sombor, Petru Grabežu.
Medijska pažnja i pratnja: Novi Radio Sombor
