„Znakovi pored puta“ (1978. Svjetlost Sarajevo, lična kolekcija ) Ive Andrića nudi dubok uvid u ljudsku egzistenciju kroz fragmentirane zapise i refleksije.© AcanskiS
- Ivo Andrić je rođen 9.oktobra 1892. godine u Dolcu pored Travnika. Bio je srpski i jugoslovenski književnik kao i diplomata Kraljevine Jugoslavije. Diplomirao i doktorirao u Gracu.
Godine 1961. dobija Nobelovu nagradu za književnost „za epsku snagu kojom je oblikovao teme i prikazao sudbine ljudi tokom istorije svoje zemlje”.
Kao gimnazijalac, Andrić je bio pripadnik naprednog revolucionarnog pokreta vlasti Mlada Bosna. Vreme između dva svetska rata proveo je u službi u konzulatima i poslanstvima Kraljevine Jugoslavije u Rimu, Bukureštu, Gracu, Parizu, Madridu, Briselu, Ženevi i naposletku, pred sam drugi svetski rat u Berlinu , svoju akreditaciju predaje 1939. godine Adolfu Hitleru.
U rano proleće 1941. godine Andrić nadležnima u Beogradu podnosi ostavku na mesto ambasadora, ali njegov predlog nije prihvaćen i 25. marta u Beču, kao zvanični predstavnik Kraljevine Jugoslavije prisustvuje potpisivanju Trojnog pakta. Dan posle bombardovanja Beograda, 7. aprila, Andrić sa osobljem napušta Berlin, dva meseca provodi na Bodenskom jezeru odbija je da se skloni u Švajcarsku, i već početkom juna 1941. je specijalnim vozom dolazi u Beograd, čime se završila njegova diplomatska karijera. Novembra 1941. na lični zahtev biva penzionisan i odbija da prima penziju.
U iznajmljenoj sobi u Prizrenskoj ulici, piše prvo roman Travnička hronika, a krajem 1944. godine okončava i roman Na Drini ćuprija. Oba romana objaviće u Beogradu nekoliko meseci po završetku rata. Krajem 1945. godine u Sarajevu izlazi i roman Gospođica. Godine 1946. postaje predsednik Saveza književnika Jugoslavije.
Što se tiče njegovog nacionolnog opredeljenja, oko čega se i danas vode mnoge polemike, prema dostupnim podacima, Ivo Andrić i ako poreklom Hrvat, direktno i nedvosmisleno se izjašnjavao kao Srbin i srpski pisac, kako je on to volio da kaže, u „svojim zrelim godinama i ne od juče”. Čak se dva puta eksplicitno distancira od hrvatstva: 1933. odbijanjem da njegove pesme uđu u Antologiju hrvatske lirike, a zatim 1954. odbija da se u njegovoj biografiji u Jugoslovenskoj enciklopediji pomene da je hrvatskog porekla.
- Osnovni pregled najznačajnijih dela:
- Ex Ponto, stihovi u prozi, 1918.
- Nemiri, stihovi u prozi, 1920.
- Put Alije Đerzeleza, 1920.
- Most na Žepi, 1925.
- Anikina vremena, 1931.
- Portugal, zelena zemlja, putopisi, 1931.
- Španska stvarnost i prvi koraci u njoj, putopisi, 1934.
- Njegoš kao tragični junak kosovske misli, esej, 1935.
- Razgovor sa Gojom, esej, 1936.
- Na Drini ćuprija, roman, 1945.
- Deca, zbirka pripovedaka
- Gospođica, roman, 1945.
- Travnička hronika, roman, 1945.
- Na Nevskom prospektu, 1946.
- Na kamenu, u Počitelju
- Priča o vezirovom slonu, 1948.
- Prokleta avlija, roman, 1954.
- Igra, 1956.
- O priči i pričanju, beseda povodom dodele Nobelove nagrade, 1961.
- Jelena, žena koje nema, pripovetka, 1963.
- Šta sanjam i šta mi se događa, lirske pesme, objavljene posthumno 1977.
- Omerpaša Latas, nedovršen roman, objavljen posthumno 1977.
- Na sunčanoj strani, nedovršen roman, objavljen posthumno
- Znakovi pored puta, knjiga, objavljena posthumno
- Sveske, knjiga, objavljena posthumno
Dela Ive Andrića su prevođena na više od 50 jezika.
Andrić umire 13. marta 1975. godine na staroj Vojnomedicinskoj akademiji u Beogradu. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju.
Novčanice Narodne banke Jugoslavije sa likom Ive Andrića, od gore pa nadole :
*5000 dinara iz 1991. godine ujedno i poslednja novčanica izdata u SFRJ; *5000 dinara iz 1992. godine iz prve serije novčanica izdate u SRJ; *10.000.000 dinara iz 1993. i *10.000.000 dinara iz 1994. sa doštampanom godinom (foto:© AcanskiS, lična kolekcija)
Na osnovu piščeve volje iskazane u testamentu, počev od 1975. godine, svake godine se dodeljuje Andrićeva nagrada za priču ili zbirku priča napisanu na srpskom jeziku. Prvi dobitnik nagrade je bio Dragoslav Mihailović za delo Petrijin venac.
————————————————————–
***I jedna zanimljivost, poslednja novčanica od 5000 dinara izdata u SFRJ sa likom Ive Andrića, vredela je oko 450 maraka 1991. godine, da bi novčanica iz 1993. od 10.000.000 dinara sa likom našeg nobelovca, bila skoro bezvredna, pošto se kurs tada menjao iz minuta u minut.
—————————————————————-
Medijska pažnja i pratnja: Novi Radio Sombor
http://keepone.net/radio/k138251/novi-radio-sombor*
*Novi Radio Sombor na vodećoj platformi radio stanica svih država sveta KeepOne Rad
